Wat is er mooier dan gratis energie?

De hoge gasprijs zorgt ervoor dat boeren graag van het gas afgaan of in ieder geval veel minder gas willen gebruiken. Maar hoe doe je dat? En is dat wel zo simpel? Warmteterugwinning kan één van de oplossingen zijn, vertelt Mark van de Hoorn van de firma Van Winden en de Bie.

“Je moet je voorstellen dat de melk op een temperatuur van 36 graden uit de koe komt. Die melk wordt teruggekoeld naar een graad of vier. Als er direct kaas van wordt gemaakt, dan mag dat ook een graad of tien zijn. De melk bevat dus heel veel warmte, ofwel energie. Met een koelmachine haal je de warmte uit de melk. Zonder warmteterugwinning blaast die machine de warmte met grote ventilatoren de lucht in. Maar mét warmteterugwinning wordt een groot deel van de warmte uit de melk gehaald om water op te warmen. Het warme water kan gebruikt worden als voorverwarmd drinkwater voor de koeien. Dat drinken ze beter dan koud water, waardoor de koeien meer gaan drinken, wat weer een positief effect heeft op de melkafgifte. Daarnaast wordt het warme water gebruikt voor het reinigen van een melkkoeltank, een melkinstallatie of een kaastobbe. In feite gebruik je dan gratis energie. En wat is er nu mooier dan dat?”

Wat heb je nodig om warmte terug te kunnen winnen?

“Op elke boerderij is standaard wel een melktank of kaastobbe met koelmachine aanwezig. Daarnaast heb je een warmtewisselaar nodig waar aan één kant het warme koelgas van de koelmachine doorheen gaat. Aan de andere kant, in tegengestelde richting, stroomt het water. Daarnaast heb je een voorraadvat voor het water nodig. De meeste warmteterugwinsystemen bestaan al uit een combinatie van een watervoorraadvat en ingebouwde wisselaar. Maar deze zijn ook los verkrijgbaar. De gewonnen warmte kan je in het voorraadvat opslaan. Dat zijn geïsoleerde vaten waarin het warme water wordt opgeslagen tot het moment dat je het nodig hebt. Mocht het opgeslagen water niet warm genoeg zijn voor het reinigen van de installatie, dan zal je elektrisch moeten bijverwarmen.”

Een vergelijkbare oplossing

“Overigens kunnen ook heatpipes op het dak een vergelijkbare oplossing bieden. Je hebt dan weer een voorraadvat met water en een warmtewisselaar nodig. Dat verandert niet. Alleen komt de warmte dan niet van de koelmachine, maar van de buizen die op het dak liggen. In plaats van water stroomt er glycol doorheen, waarmee de warmte van de zon opgenomen wordt. Beide oplossingen vragen uiteraard om een investering, maar die is te overzien en kan binnen een aantal jaar terugverdiend worden. Voor de heatpipes heb je plek op het dak nodig, maar voor de meeste boerderijen met stallen is dat geen enkel probleem.”

Overname van de bie

“Van Winden en de Bie bestaat inmiddels zestig jaar, ik heb het tien jaar geleden van mijn vader overgenomen”, vertelt Mark. “Ik heb zelf geen technische achtergrond, maar een bedrijfseconomische. Mijn vader is nog altijd bij het bedrijf betrokken, hij is de techneut. Die combinatie werkt heel goed. Want op het moment dat het te technisch wordt, haak ik af. Zo’n vijfenhalf jaar geleden hebben we DeBie Techniek overgenomen. Ten eerste om een schaalgrootte te creëren waarmee we ook de grotere boerenbedrijven van dienst kunnen zijn. Op die manier hebben we de kennis van al die technieken en automatisering in huis gehaald. Bovendien zorgt deze schaalgrootte er ook voor dat het makkelijker is om al deze kennis in huis te houden.”