Voedselveilige toekomst voor rauwe melk

Per 1 januari 2025 verandert de wet- en regelgeving rond de verkoop van rauwe melk. Waarom is dit eigenlijk, en wat gaat er voor boeren veranderen? Wij vroegen het aan Qlip, een onafhankelijk expert op gebied van de kwaliteitsborging van zuivel.

In het kort

De belangrijkste wijzigingen zijn:

1. De scope van de regels wordt uitgebreid naar alle diersoorten
2. Aangescherpte eisen over waar rauwe melk en room mag worden verkocht
3. Aangescherpte eisen wat betreft de bewaartijd en -temperatuur
4. Aangescherpte microbiologische criteria
5. Onderzoeksresultaten moeten twee jaar worden bewaard
6. Meldplicht voor verkoop rauwe melk en rauwe room
7. Verplichte vermeldingen moment van winnen op verpakkingen

Waarom verandert de wetgeving?

“Uit een risicoanalyse van de NVWA bleek dat rauwe melk en rauwe room een gezondheidsrisico vormden dat niet goed werd afgedekt in de wetgeving. BuRO heeft het advies aan de minister van VWS uitgebracht om rauwe melk en rauwe room van alle diersoorten te beschouwen als een kant-en-klaar levensmiddel. Dit leidt ertoe dat het Warenwetbesluit hygiëne van levensmiddelen per 1 januari 2025 strengere eisen bevat op gebied van voedselveiligheid als het gaat om rauwe melk en rauwe room.”

Een van de wijzigingen is dat de rauwe melk vaker wordt onderzocht op pathogenen. Waarom is dat nodig?

‘‘Vanaf 1 januari is er een maandelijkse controle vereist op de aanwezigheid van Salmonella, Campylobacter en STEC: pathogene bacteriën die in rauwe melk kunnen voorkomen. Tot nu toe waren er nog geen verplichte controles op Campylobacter en STEC. Maar de bacteriën of toxines die zij kunnen vormen zijn voor mensen met een lage weerstand een gezondheidsrisico. Zij kunnen hier flink beroerd van worden, of zelfs door overlijden.”

Maar op de verpakking stond toch al dat je rauwe melk eerst moet verhitten om pathogenen te doden?

“Ja, maar in praktijk blijken mensen dat niet altijd te doen. Daar is geen controle op. Daarnaast geldt de aangescherpte regelgeving nu voor alle soorten rauwe melk. Tot nu toe was er alleen wetgeving voor rauwe koemelk en niet voor melk van geiten, schapen, buffels, paarden, ezels of kamelen – terwijl daar dezelfde pathogenen in kunnen voorkomen. Voor de rauwe melk van alle diersoorten wordt het maandelijkse pathogenenonderzoek verplicht en moet daarnaast twee keer per maand het totaal aeroob kiemgetal onderzocht worden. Dit geeft een beeld van het totaal aantal bacteriën in de melk en daarmee het hygiëneniveau. Bij koemelk was dat al verplicht. Wat ook verandert is de grens van het toegestane aantal kiemen. Dit wordt lager.”

Met welke andere regels moeten verkopers rekening houden?

“Verkoop aan de tussenhandel buiten de eigen of aangrenzende gemeente is niet toegestaan. Rauwe melk en rauwe room mogen, al dan niet verpakt verkocht worden, maar alleen bij het bedrijf waar de producten zijn gewonnen, óf in bevroren vorm bij de plaatselijke detailhandel. Ook de eisen aan de bewaartijd en de bewaartemperatuur zijn strenger geworden. Als je rauwe melk of room meteen tot onder de 4 graden koelt, mag je het tot 72 uur na het melken verkopen. Nu is dat nog 6 graden. Ongekoeld moet de rauwe melk binnen twee uur na het melken verkocht zijn. Verder geldt er voortaan een meldplicht voor de verkoop van rauwe melk of room. Nu is nog niet duidelijk waar alle melktaps in Nederland staan. Tot slot moet de verkoper zorgen voor verplichte vermeldingen van tijdstip en datum van winning op alles waarin melk wordt verpakt of bewaard, op de melktank na. Ook moet er duidelijk op staan dat het rauwe melk of room is en dat het gebruikt moet worden op de dag van aankoop. Er is ook één versoepeling: de verplichte vermelding ‘verhitten voor gebruik’ is een advies geworden, vanwege de verbeterde controle.”

Wat heeft de nieuwe regelgeving voor gevolgen?

“Natuurlijk zullen de extra onderzoeken iets meer tijd en geld kosten. Maar de nieuwe wetgeving levert vooral een veiliger product op. Voedselveiligheid is een groot goed. Nederland heeft het imago dat we veilige zuivel produceren en leveren. Als mensen ziek worden door rauwe melk of rauwe room loop je niet alleen imagoschade op maar mag je ook geen rauwe melk meer verkopen totdat aangetoond is dat de pathogenen afwezig zijn. Dat wil niemand.”

Hebben jullie nog adviezen of tips voor boeren?

“Wij adviseren vooral om zorgvuldig te werk te gaan bij monstername. Ook als je goede, veilige melk hebt, kan uit onderzoek een besmetting blijken door verkeerde monstername. Bijvoorbeeld als je het deksel van een potje even op een werkbank legt die niet schoon is. Daarom hebben wij een werkinstructie die we naar onze klanten sturen. Verder komt er binnenkort een nieuwe hygiënecode voor zuivelbedrijven aan, met veel goede tips over schoonmaken en desinfectie. Houd die dus in de gaten!”