Theo de Vos: “Alles wat je buiten je eigen boerenerf kunt doen, verrijkt een mens”

Theo de Vos is oud-bestuurslid van de BBZ. Hij heeft zo’n 45 jaar kaas gemaakt. Op 15 december 2024 deed hij dat voor de laatste keer. Een mooi moment voor een goed gesprek. “Ik ben benieuwd wat ik allemaal nog kan vertellen, want het meeste is alweer even geleden”, begint hij. Maar tijdens het gesprek blijkt dat er met zijn geheugen niets mis is.

“We hadden een bedrijf met ongeveer 120 melkkoeien. De melk van de koeien hebben we altijd verkaasd in onze eigen kaasmakerij. Daarnaast hebben we zo’n duizend vleesvarkens gehad. Twee jaar geleden hebben we van de varkens afscheid genomen om alvast voor te sorteren op ons pensioen. Door die tak te laten gaan, kregen we het al wat rustiger. Op zaterdag 15 december vorig jaar heb ik voor het laatst kaas gemaakt. De woensdag daarop zijn onze melkkoeien naar de nieuwe eigenaar verhuisd. De stallen houden we in eigen beheer, maar de nieuwe eigenaar mag die voorlopig gebruiken voor zijn eigen vee. Er staan nu zo’n 80 drachtige pinken. Ik blijf met mijn vrouw op de boerderij wonen. Mijn broer woont naast ons bedrijf. Met hem heb ik de boerderij, die we de laatste vijftien jaar met z’n tweeën hebben gedaan, in maatschap gehad.”

Ging het je aan het hart toen de melkkoeien werden opgehaald?

“Een paar jaar geleden hebben we – ook gezien onze leeftijd – het besluit genomen dat december 2024 de eindstreep zou zijn. Ik ben nu 65, mijn broer is een jaartje ouder. Dat betekent dat we toch al meer dan een jaar intensief bezig zijn geweest om op dit moment voor te sorteren. Je hebt een hoop zaken te regelen, met de makelaar, met de nieuwe eigenaar, enzovoort. Tegelijkertijd is het ook een proces van loslaten geweest. Ik verwacht geen ‘zwart gat’. Mijn vrouw heeft haar eigen bedrijf als integratieve kindertherapeut. We zijn even oud en hebben besloten om allebei met ons werk te stoppen, om samen aan een nieuw tijdperk te beginnen. We hebben er allebei veel zin in.”

Wat voor kaas en zuivel heb je gemaakt?

“Ik ben in 1979 begonnen en heb vijfenveertig jaar kaas gemaakt. Dat begon met gewone, blanke boerenkaas. In de loop der tijd werd dat boerenkruidenkaas. Die hebben we bijna vanaf het begin aan De Producent geleverd. Als lid van de coöperatie hebben we die daar kunnen afzetten. In de jaren 80 heb ik ook een periode zure zuivel gemaakt. Daarnaast heb ik een jaar of tien karnemelk, boter, yoghurt en kwark gemaakt. Die bezorgde ik bij een tiental winkels en huisverkoop. Maar op een gegeven moment werden de regels uitgebreid en strenger. Daar vond ik mijn omzet te klein voor en ben ik ermee gestopt.”

Je bent bestuurslid geweest van de BBZ. Wat kun je daarover vertellen?

“Ik heb meerdere functies bekleed, uiteindelijk ben ik vice-voorzitter geworden. Elk bestuurslid heeft zijn eigen portefeuille, een eigen taak in het bestuur. Zo ben ik zeer betrokken geweest bij het reglement van zure zuivel en de controle erop. Ik heb op boerderijniveau gekeken of aan de regels van het keurmerk ‘echte boerderijzuivel’ werd voldaan. Dat was leuk werk. Je komt op boerderijen die lid zijn van de BBZ en zodoende ook het keurmerk gebruiken. Hoe leuk is het om bij collega-boeren een kijkje te nemen, een praatje te maken en tegelijkertijd te checken of ze aan de voorwaarden voldoen? Dat was een van mijn taken.”

Hoe kijk je terug op die periode?

“Over het algemeen zeg ik dat alles wat je buiten je eigen boerenerf kunt doen, dat verrijkt een mens. Dat heb ik tenminste zo ervaren. Je komt in contact met andere mensen, in dit geval collega-boeren die ook bestuurlijk actief zijn. Je legt veel nieuwe contacten, waardoor je een bredere kijk op de sector krijgt. Je leert de mensheid beter kennen. Dat het je tijd heeft gekost… ja, dat is allemaal ondergeschikt. Je gaat zo’n functie aan omdat je je in eerste instantie vereerd voelt dat je daarvoor gevraagd wordt. Tegelijkertijd besef je dat dit gedaan moet worden. Je moet wel het vertrouwen hebben dat het ook iets oplevert. Dat heeft bij mij wel zo gewerkt.”

Heb je ook aan de Cum Laude-verkiezingen meegedaan?

“Ik moet eerlijk zeggen, omdat ik kruidenkaas maak en alles op jonge leeftijd weggaat, was het voor mij altijd van ‘Oh ja, ik moet een kaas uitkiezen voor de keuring’. Op die manier heb ik verschillende keren met Cum Laude meegedaan. Met een van de kruidenkazen heb ik ook een keer een prijs gewonnen.

De Cum Laude Verkiezingen heb ik natuurlijk zien groeien, de laatste jaren op Fort Wierickerschans. Het is zeer professioneel, groots opgezet en krijgt veel aandacht, wat nodig is om zoiets tot een succes te maken. Daarnaast ging ik ook naar kaaskeuringen in de regio. Maar op een gegeven moment vond ik het wel genoeg. De laatste jaren heb ik verzuimd mee te doen. Zijdelings volg ik het nog steeds, maar ik denk dat ik op deze manier ook voorsorteer op het eind van ons bedrijf.”

Hoe kijk je naar de toekomst, gezien alle ontwikkelingen die spelen op het gebied van mestbeleid en natuur? Het wordt er niet eenvoudiger op.

“Nee, dan heb je ook meteen een allesomvattende omschrijving waar boeren mee te maken hebben. Als ik puur naar onze sector kijk, de boerenkaas, dan zie ik ook bij De Producent, de coöperatie waar ik lange tijd intensief bij betrokken ben geweest, grote veranderingen. Denk hierbij aan zaken als automatisering, uitgebreidere controles van het product, traject en de hygiëne, en administratie die er door deze regelgeving bij komt kijken. Maar de rode draad is dat ik voor de sector zeker toekomst zie.

Er is een grote groep mensen die het zeer waardeert en belangrijk vindt om boerenzuivel te kopen. Daar zie ik absoluut een goede toekomst voor. Wat de sector zelf betreft is er heel veel gaande. Zoveel zaken zijn nog niet zeker, vooral op de langere termijn. Maar ik heb absoluut het vertrouwen dat er voor een groep boeren een toekomst is. Dat is een ding dat zeker is. Maar hoe die er precies uit gaat zien, dat weet nog niemand. Het gaat om het spel dat straks gespeeld wordt. De afgelopen dertig jaar haken er om allerlei redenen al boeren af. Geen opvolger, te kleinschalig, enzovoort. Dat gaat gewoon door, om verschillende redenen. Maar nu is nieuwe wetgeving wel heel belangrijk.”

Wil je tenslotte nog iets meegeven aan de leden van de BBZ?

“Ik zie en ik lees, in ons blad Boer en Zuivel en andere media dat we als BBZ echt in de goede hoek zitten. Ik hoop dat voldoende leden zich blijven inzetten om de burgers erbij te betrekken. Dat je de aandacht blijft trekken. Kom kijken bij ons op de boerderij. Kom kijken hoe wij het doen en geniet van alles wat je om je heen ziet.

Dat doe je als boer omdat het je werk is. Maar het is ook belangrijk dat de burgers het zien. Dat is een belangrijke ontwikkeling! Blijf dat doen en hou het vol. Ik gun het iedereen dat die inspanning beloond wordt. In de zin dat dit een serieuze en financieel aantrekkelijke tak is én blijft. Dat is heel belangrijk. Durf een prijs voor je producten te vragen die recht doet aan alle uren werk die erin gestoken worden. Dat is de enige manier waarop je een bedrijf voort kan zetten. Als wat je overhoudt onder de maat is, dan kan het enthousiasme wel eens wegvloeien. En dat zou toch zonde zijn!”