Routine-inspecties alleen onvoldoende voor ontdekken voedselfraude

Bij alleen routine-inspecties wordt slechts het topje van de voedselfraude-ijsberg ontdekt en goed verhulde fraudes blijven verborgen. Door verschillende strategieën te combineren, gaat de pakkans omhoog. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Karen Gussow.

Karen Gussow, coördinerend specialistisch inspecteur bij de Inlichtingen- en Opsporingsdienst van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA-IOD), promoveerde op 24 april. In haar proefschrift getiteld: ‘Finding Food Fraud. Explaining the detection of food fraud in the Netherlands’, analyseert ze 61 strafrechtelijke onderzoeken naar voedselfraude die de NVWA-IOD tussen 2010 en 2017 heeft
uitgevoerd. Het doel van haar analyse was om na te gaan hoe voedselfraude tot nu toe het best opgespoord is en hoe de opsporing in de toekomst verbeterd zou kunnen worden. Uit eerder onderzoek is namelijk al gebleken dat een hoge pakkans voor voedselfraudeurs afschrikwekkender is dan hoge straffen.

Goed verhulde fraudes aan het licht

In haar onderzoek maakt Gussow onderscheid tussen vier verschillende opsporingsstrategieën, variërend in de mate waarin de toezichthouder actief naar fraude zoekt. Een belangrijke conclusie van haar onderzoek is dat door het combineren van zowel reactief onderzoek (bijvoorbeeld naar aanleiding van externe meldingen) als proactief onderzoek (bijvoorbeeld data-analyse, doorzoekingen en inbeslagnames) goed verhulde fraudes aan het licht kunnen komen. Het blijkt dat bij alleen routine-inspecties slechts het topje van de voedselfraude ijsberg wordt ontdekt en goed verhulde fraudes verborgen blijven. De pakkans stijgt door het combineren van verschillende strategieën.

Ruimere definitie

Gussow pleit voor een ruimere definitie van voedselfraude. Wat haar betreft gaat het niet alleen om voedselauthenticiteit, bijvoorbeeld het verkopen van paardenvlees als rundvlees, maar ook om het ‘witwassen’ van voedsel, zoals het bewust in de handel brengen van onveilig voedsel, bijvoorbeeld zwaardvis met te hoge zinkgehaltes. Ook personen en bedrijven die dit opzettelijk illegaal handelen mogelijk maken, zouden als voedselfraudeurs moeten worden beschouwd.

Het proefschrift van Karen Gussow (pdf) is te downloaden via de site van de Vrije Universiteit Amsterdam.