Rekenen met de kaas- en melkprijs

Als de notering van de kaasprijs de melkprijs niet volgt, is de veehouder/kaasmaker van mening dat ze beter hun melk aan de fabriek kunnen leveren. Maar daar is op dit moment geen sprake van. Uitgaande van het feit dat je voor de productie van een kilo kaas ongeveer negen liter melk nodig hebt, krijgt een veehouder/boerenkaasmaker zo’n € 2,35 per kilo kaas als beloning voor het kaasmaken van de melk die ze ook aan de fabriek hadden kunnen leveren. Dat is zo’n € 0,26 per liter.

Die berekening ziet er als volgt uit. De melkprijs van Friesland Campina bedraagt € 0,4325 per kilo (mei/juni). Maal factor 9 kom je uit op € 3,90 per kilo. De laagste boerenkaasnotering staat op dit moment op € 6,25. Trek € 3,90 af van de boerenkaasnotering en je komt uit op een opbrengst van € 2,35 per kilo kaas. Zo’n mooie meerwaarde is er echter niet altijd. Eind vorig jaar was de beloning nog geen € 0,50 per kilo. En dat terwijl de kaasprijs zelf niet gewijzigd is.

De boerenkaasnotering wordt door de BBZ gepubliceerd. De grote zuivelcoöperaties publiceren op hun eigen website. De redactie van Boer & Zuivel heeft de prijzen van de laatste 5 jaar in een grafiek gezet. Hierbij hebben wij de boerenkaasnotering van de boerenkaas 12 kg en de garantieprijs van Friesland Campina gekozen om de toegevoegde waarde van het kaasmaken in beeld te brengen.

De markt voor boerenkaas beweegt klaarblijkelijk onafhankelijk van de markt voor melk. Je kunt je dan ook afvragen of de vraag naar boerenkaas echt prijsgevoelig is. Gaan de consumenten veel meer kopen als het goedkoper is en andersom? En wanneer haakt de consument echt af?

Als dat effect inderdaad beperkt is, dan betekent dat tegelijkertijd dat vooral het aanbod de prijs bepaalt. Te veel boerenkaas/kaas van de boerderij betekent dalende prijzen. Tekorten zorgen juist voor hoge prijzen. Dat verklaart ook het grote effect eind 2022 en tijdens het eerste half jaar van 2023.

Je zou hier uit af kunnen leiden dat als de vraag naar boerenkaas of kaas, gemaakt op de boerderij niet zo prijsgevoelig is, het geen kwaad kan om consumentenprijzen door de tijd heen stabiel te houden. En kijk goed naar de prijzen van kaasspeciaalzaken en markthandelaren om te bepalen wat je in je eigen winkel rekent.

Doordat de melkprijs eind vorig jaar zo hoog was en de boerenkaasnotering niet meegroeide, zijn er tekorten in de markt gekomen. Er is minder aanbod geweest, waardoor er nu dus ook minder gerijpte boerenkaas beschikbaar is. Bij een dalende melkprijs blijft de boerenkaas onveranderd staan. Als de productie verhoogd wordt en er te veel aanbod komt, is de kans op snel dalende vergoedingen aanwezig. Het is aan de noteringscommissie om dit zo goed als mogelijk te reguleren.