Qarczuivel: “Met verzuivelen kan je meerwaarde voor je bedrijf creëren”

Roel en Leonie wonen met drie jonge dochters op hun boerderij in Bladel. Zij zijn de derde generatie die hier woont en werkt. Iedere dag helpt Wim, vader van Leonie, nog mee op het bedrijf. Tijdens de afgelopen Cum Laude Verkiezingen wonnen ze een Den Besten Cum Laude Award voor hun kwark in de categorie ‘zachte kaas en zuivel’.

Gefeliciteerd met het winnen van de Den Besten Cum Laude Award. Wat maakt dat jullie kwark gewonnen heeft, denk je?

“Om te beginnen hebben we er samen veel tijd in gestopt om uit te zoeken wat de beste zuursels zijn, welke temperatuur het beste werkt”, zegt Leonie. “Het allerbelangrijkste is natuurlijk de melk van onze eigen koeien, die in een vrijloopstal genieten van veel vrijheid en ruimte. Bovendien telt onze jarenlange ervaring. We nemen de tijd om de kwark te laten verzuren en uit te laten lekken. Dat zorgt ervoor dat je een hele mooie textuur én fijne smaak van het product krijgt.”

Kan je iets meer over die vrijloopstal vertellen?

“Er staan maar een paar vrijloopstallen in Nederland”, vertelt Roel. “De koe heeft er alle ruimte, ligt op een bed van houtsnippers en loopt in de zomer zo naar buiten. Dat vinden we een meer natuurlijke omgeving voor een koe. Het is weliswaar niet meetbaar, maar wij zijn ervan overtuigd dat een vrijloopstal bijdraagt aan een beter leven van de koe én aan de kwaliteit van de melk.”

Hoe hebben jullie de taken verdeeld?

“Ik ben vooral met de productie bezig, van de rauwe melk tot en met het eindproduct. En er gaat wel eens iets kapot aan de apparatuur. Dat repareer ik zoveel mogelijk zelf”, zegt Roel. “Leonie heeft contact met onze klanten en ontwikkelt op verzoek nieuwe producten. We zien onze afnemers overigens niet alleen als klant, maar als partners in een samenwerking. Zij zitten het dichtst bij de consument en horen uit eerste hand wat de wensen zijn. Op basis daarvan ontwikkelen we specifieke producten waar echt vraag naar is. Dat geldt eigenlijk voor al onze producten. Alles wat we maken is op bestelling. Dat kan ook niet anders, want het is een vers product, zonder conserveringsmiddelen!”

Waar komen de bestellingen vandaan?

Leonie stelt dat online supermarkten goede partners zijn. “Je kan snel met ze schakelen en we merken dat hun klanten onze producten waarderen. Daarnaast leveren we aan maaltijdboxen en maken we eiwitrijke producten voor ziekenhuizen en zorginstellingen. Dat is voor ons een belangrijke klantengroep. We krijgen regelmatig berichtjes van mensen uit het ziekenhuis, die van onze toetjes genieten. Het is fijn dat je op die manier een beetje bij kan dragen aan hun herstel.”

Jouw opa en oma zijn met het bedrijf begonnen, Leonie. Kan je daar iets over vertellen?

“Mijn opa wist toen hij negen jaar was al dat hij boer wilde worden. Helaas had hij geen recht op de familieboerderij. Vanuit huis heeft hij twee kippen, drie varkens, drie koeien en een drachtige vaars meegekregen. Zo is hij samen met mijn oma gestart. Door hard te werken en kansen te grijpen zijn ze doorgegroeid. Eerst op een boerderij in Hilvarenbeek, daarna kwam in 1970 deze boerderij in Bladel vrij. Mijn vader heeft het van hen overgenomen en in 2012 ben ik begonnen met het verzuivelen. Ik wilde niet mee in de tendens van groot, groter, grootst en zag meer heil in het verbreden van de activiteiten. Met het verzuivelen kan je meerwaarde voor je bedrijf creëren. We zijn in Noorwegen en Ierland gaan kijken hoe de zuivel gemaakt wordt, wat de processen inhouden. We hebben daar veel geleerd en inspiratie opgedaan.”

Expert in het verbeteren van het proces

“In 2012 zijn we in het achterhuis gestart”, gaat Leonie verder. “Het zuivelen deed ik nog naast m’n baan. In het begin maakten we enkel kwarkproducten. Maar klanten vroegen of we ook hangop konden maken. Of een standyoghurt. Daarmee zijn we aan de slag gegaan. En Roel is expert in het verbeteren van zo’n proces. Zodat je een zo mooi mogelijke textuur en smaak krijgt.” Roel vertelt dat dat echt met vallen en opstaan is gegaan. “We hadden een ruimte van zo’n 25 vierkante meter. Daar stond eerst een klein pasteurketeltje. En daarna een iets grotere. En toen nog een tweede. Op een gegeven moment kon je je kont er niet meer keren. Zo waren er allemaal beperkingen. Maar we deden onze best. In 2017 hebben we geïnvesteerd in een grotere, moderne ruimte voor de zuivelverwerking. Daar hebben we de voormalige hooischuur en kalverstal voor verbouwd. We hebben nu een doorstroompasteur met meer capaciteit en gebruiken minder energie. Zo maken we nu een beter en stabieler product.”

Waarom zijn jullie in 2021 samengegaan met de buren, de familie Geenen?

“We zitten hier letterlijk op één erf”, zegt Roel. “We zitten bijna aan elkaar vast. Onze koeienstal moest nodig gerenoveerd worden. De buren hadden de vrijloopstal gebouwd, maar die stond niet vol in verband met fosfaatrechten. De buurman zocht mogelijkheden om z’n stal vol te zetten. Wij wilden wel investeren, want we wilden graag wat meer koeien melken voor onze verzuiveling. Het was een proces van bijna twee jaar. We hebben veel gepraat over alle voors en tegens. Uiteindelijk hebben we de knoop doorgehakt. Het jongvee is naar onze voormalige koeienstal gegaan en het melkvee hebben we naar de vrijloopstal verhuisd. De grond onder beide bedrijven is samengevoegd. Zo is er één grondgebonden melkveebedrijf ontstaan, waar beide families eigenaar van zijn. Onze buren hebben daarnaast een zorgboerderij. Daar hebben wij niets mee van doen. Omgekeerd hebben de buren niets over onze verzuiveling te vertellen. Zo hebben we het onderling geregeld.”

Hoeveel koeien hebben jullie nu staan?

“We hebben 125 koeien, die we eenvoudig voeren, dus zonder veel bijproducten”, gaat Roel verder. “Ze hebben weidegang en eten vers gras. Als je verzuivelt wil je het liefst elke dag exact dezelfde melk. Maar dat bestaat niet. We proberen wel het rantsoen zo strak en simpel mogelijk te houden. Met snijmaïs en kruilgras, aangevuld met wat krachtvoer. We zoeken naar mogelijkheden om het krachtvoer meer van eigen land te halen. Daarom telen we nu ook gerst. Er is veel discussie over het aanvoeren van krachtvoer uit het buitenland, vooral van buiten Europa, want dat is niet goed voor het milieu. Er wordt soja uit Brazilië gehaald. Daar zit veel eiwit in. Daar maken wij hier weer melk van, wat tot stikstofuitstoot leidt. Je kent de hele discussie op dit moment. Als je het voer letterlijk uit je eigen achtertuin kan halen, creëer je een vorm van kringlooplandbouw. En dat is toch waar je naartoe wilt!”

Vers eten voor de koe

Leonie legt uit dat de stal is uitgerust met een automatische voerkeuken. “Iedere twee uur rijdt de voerrobot langs het voerpad om te zien of er nog genoeg voer ligt. Zonodig voert de robot de voorraad aan. Voordeel is dat de koe de hele dag vers voer heeft. Wij mensen eten ook het liefst vers en voor een koe is dat niet anders. Bovendien, de koe gaat er beter op!” Hoeveel mensen heb je in dienst? “We hebben nu zo’n zes medewerkers, een mooi team met hele enthousiaste dames”, zegt Leonie. “We zijn trots op ons team en op hun inzet. We kunnen echt niet zonder hen. Ze denken mee en staan altijd voor ons klaar. Ze werken voornamelijk in de zuivelproductie en zijn heel belangrijk om alles elke dag weer voor elkaar te krijgen. Bijvoorbeeld het afvullen van de kleine verpakkingen. We hebben een machine, maar lang niet alles gaat automatisch. Het is arbeidsintensief werk, waar letterlijk veel handen bij nodig zijn.”

Ik las dat statenlid Lia Damen bij jullie op bezoek is geweest

“Dat was leuk”, vertelt Leonie. “We hebben haar ons bedrijf laten zien en verteld over het verzuivelen en de producten die we maken. Uiteraard is er over politiek gesproken. Er wordt heel snel gezegd dat je minder koeien moet houden en beter je eigen melk kan verkopen. Maak je eigen pap en zet dat af. Maar zo simpel ligt dat niet. Als je ziet wat zuivel maken allemaal inhoudt, dat kan je echt niet van elke boer verlangen. Bij veel boeren ligt hun passie juist bij het verzorgen van hun dieren. Dat hebben we ook aan haar meegegeven. En bovendien, meer geld voor je melk krijgen? Dat is een utopie. We hebben het over een wereldmarkt, niemand gaat dat zomaar veranderen.”

Ligt de boerderij in de buurt van een Natura 2000-gebied?

“Nee, op basis van onze huidige vergunningen weten we dat we relatief ver van zo’n gebied zitten”, antwoordt Roel. “We hebben nog niet actief naar de recent gepubliceerde rekentool gekeken. Daarmee reken je uit of je een piekbelaster bent. Zo’n 60% van de piekbelasters ligt in Gelderland, in de buurt van de Veluwe. Maar we weten nog niet wat mogelijke consequenties voor ons kunnen zijn. Overigens, dat weet nog bijna niemand. Dat is wel een probleem.”

Hoe kijken jullie naar de toekomst van je bedrijf?

“We denken dat we met de stappen die we genomen hebben, het investeren in de zuivelverwerking en het samenvoegen van de twee melkveebedrijven, voldoende grond onder het bedrijf hebben ten opzichte van het aantal koeien dat we melken” vindt Roel. “Daarnaast creëert het verzuivelen een meerwaarde. Volgens ons is dat een stabiele basis om vooruit te kunnen.”