Een robotarm die kazen draait

Kaasboerderij Schellach in Middelburg heeft 85 melkkoeien en verwerkt 100 procent van de melk zelf, vertelt Robbie Mesu, een van de eigenaren. “We maken nu bijna veertig jaar boerenkaas en karnemelk. En sinds kort ook yoghurt, vla en chocolademelk. Want de zuivelboerderij waar we dat inkochten, stopte met de productie. We zijn gaan proefdraaien met onze eigen pasteur. Met vla en yoghurt. Daar kwamen mooie producten uit. Toen zijn we ook de zuivel zelf gaan doen. We hebben een compleet nieuw gebouw neergezet, voor de boerderijwinkel én de kaasopslag met robotarm.”

Hoe kwam je op het idee om een robotarm te ontwikkelen?

“Dat had hoofdzakelijk een arbeidstechnische reden. We zitten in Zeeland, een provincie die vergrijst. Je hoort nu overal over het gebrek aan arbeidskrachten. Daar hebben wij al een paar jaar mee te maken. Daarom wil ik zoveel mogelijk automatiseren. Om het werk rond te krijgen, maar ook om het in de toekomst betaalbaar te houden. Vijf jaar geleden hebben we in onze kaasmakerij een nieuwe standpasteur neergezet. We kochten grotere machines en maken nu zes keer in de week kaas. Met het idee dat we de zondagsmelk makkelijk kunnen verwerken tot karnemelk en boter. Maar dat betekende ook dat je op zondag bij die machines moest staan. Zo bleef er in de week geen moment over om wat vrije tijd te hebben.”

‘Ik kwam in contact met een oude vriend van mij die een automatiseringsbedrijf begonnen was, RMA Techniek in ’s Heer Arendskerke. Hij kon wel wat voor ons betekenen, dacht hij. We zij n aan de slag gegaan met de standpasteur om alle kleppen en kranen die daarop zitten te automatiseren. Alle processen, als reiniging, pasteuriseren en fermenteren hebben we in een PLC-systeem gezet, een computer die processen aanstuurt. Zo zijn we onze samenwerking begonnen. Het heeft ontzettend veel geld gekost. Maar het resultaat is een genot om mee te werken. Je kan de processsen midden in de nacht laten draaien en dan is ’s ochtends alles klaar. Dat geeft een flink stuk arbeidsverlichting.”

Met jonge mensen aan de slag

“Daar zijn we met z’n tweeën verder op gaan borduren. Wil je je bedrijf een goede basis geven, dan zal je met jonge mensen aan de slag moeten, die je langer aan het bedrijf kan binden. Dan kij k je waar die mee willen werken. Jongeren willen over het algemeen met techniek aan de gang of met computers. Daarom hebben we eerst in de kaasmakerij de processen geautomatiseerd, zodat er aan het eind van de rit een product uitrolt dat je kan inpakken, even snel gezegd. Daar hebben we ervaring mee opgedaan.”

“Daarna zij n we gaan kij ken wat er in de kaasopslag mogelijk was. Die vriend van mij vertelde dat hij ervaring heeft met robotarmen. Volgens hem kon je die voor een appel en een ei kopen. En dat was ook echt zo. Die armen kan je opnieuw inprogrammeren, een nieuw kunstje leren. We zijn toen bij bedrijven gaan kijken waar hij de automatisering had verzorgd. We hebben bekeken wat die machines doen en hoe we dat kunnen downsizen naar boerderijniveau. Want over het algemeen werken die machines op fabriekscapaciteit. Dat heb je op een boerderij niet nodig.”

Super vanaf de eerste dag

“We hebben eerst de tekeningen gemaakt. Maar toen duurde de vergunningsperiode voor de nieuwbouw vrij lang. De collega’s in de branche kregen op de een of andere manier wel te horen dat we met automatisering bezig waren. Ik werd een keer opgebeld en heb het nummer van RMA doorgegeven. En zo hebben een paar kaasboeren een robotarm neer kunnen zetten. Eerder dan ik. Met de ideeën die wij tijdens al onze bezoekjes hadden opgedaan, zij n er toen al productielijnen gebouwd. En eigenlijk ben ik daar nog blij mee ook. Want wij konden daarvan leren. We hadden iets bedacht wat nog nooit eerder gebouwd was. En ja, daar zitten altijd kinderziektes in. M’n vriend van RMA had al drie robotlijnen geplaatst voordat ik aan de beurt was. Ik heb daar veel profijt van gehad, want bij mij draaide de lijn super vanaf de eerst dag.” “Natuurlijk loop ik ook nog wel tegen dingen aan, maar tegen minder grote problemen dan in de beginfase. Het systeem voldoet aan de verwachtingen. En meer dan dat. We maakten ongeveer tussen de 60 en 80 uur per week aan kaasonderhoud. Dus keren, plastificeren, poetsen, noem alles maar op. Dat is nu gedaald naar 30 uur per week. Ik hou op een fulltime medewerker nu tien uur per week over. Die kan dan weer andere dingen oppakken.”

Is de kostprijs per kilo kaas gedaald?

“Dat heb ik nog niet uit kunnen rekenen. De kosten zijn anders. Je verbruikt bij voorbeeld meer coating. En het nieuwe gebouw brengt ook kosten met zich mee. We hadden gedacht dat we energiezuiniger zouden gaan werken. Maar nu viel de rekening toch wel tegen. De robotlijn draait super, maar die staat wel in een gebouw dat volledig gekoeld is. Voor die tijd hadden we een veel kleinere ruimte om te koelen. Maar in de nieuwe ruimte wordt de kaas ook opgeslagen, dus die koeling is wel nodig.”

“Het zijn allemaal zaken die we aan het finetunen zijn. We doen proeven met de luchtstroomsnelheid. Om te kijken hoe ver je in snelheid kan zakken. We werken ook met warmteterugwinning uit de kaasopslag. De warmte die we daar uithalen, gebruiken we weer om de kaasplanken te wassen. We doen allemaal dingen, die we vroeger nooit deden. Je kan het daarom niet een op een met elkaar vergelijken. Dat is op zich wel jammer. Aan de andere kant, we zijn veel schoner gaan werken, efficiënter en maken een meer constant eindproduct. Dat is pure winst.”