De Zuivelacademie: Digitale bron van kennis voor leerling én professional

Nienke Opsteeg is zelfstandig opleidingsadviseur. Ze heeft jarenlang bij de Stichting Ontwikkelingsfonds Levensmiddelenindustrie (SOL) gewerkt. In 2013 is de Zuivelacademie opgestart als onderdeel van het programma ‘Arbeidsmarkt en Opleiding’. In die tijd en ook nu nog, hadden zuivelbedrijven last van vergrijzing. Er waren veel mensen op leeftijd, die op het punt stonden om uit te stromen. Maar de kennis die in al die hoofden zat, wilde men natuurlijk wel borgen. Dat is het oorspronkelijke idee achter de Zuivelacademie geweest.

“Inmiddels ben ik er, via SOL, als ZZP’er in verzeild geraakt. Je kan zeggen dat ik de spin in het web ben. Ik heb de contacten met de technische kant, de IT-kant, het platform. Maar ik organiseer ook gebruikersbijeenkomsten, en heb dus ook de contacten met de zuivelbedrijven. Want het is een collectief. We zijn met z’n allen verantwoordelijk voor de Zuivelacademie en willen ook met z’n allen daarin samenwerken. Dus samen materiaal ontwikkelen en delen. Daardoor staan we sterker. Dus wat doe ik, bijeenkomsten organiseren, problemen oplossen, met de bedrijven nadenken over nieuwe content. De BBZ is een van de partners in de Zuivelacademie. Net als bijvoorbeeld Friesland Campina, Arla en Farm Dairy. In die zin heb ik dus ook contacten met de BBZ.”

Wat is de inbreng van de BBZ bijvoorbeeld?

“Wat de BBZ mooi heeft gedaan is eigen content toegevoegd aan de gezamenlijk content. Het collectieve materiaal gaat van grondstoffen tot alle productieprocessen en alle producten. Dus kaas, zuivel, poeder. En de BBZ heeft daar zelf een module Boerenkaas en een module Boerenzuivel aan toegevoegd. Ook hun hygiëneregelement staat op de Zuivelacademie. Dat is allemaal ontwikkeld door de BBZ zelf en beschikbaar op de Zuivelacademie. Zo heb je aan de ene kant collectieve content die voor iedereen en van iedereen is. Daarnaast hebben zij hun eigen content, omdat ze natuurlijk specifiek te maken hebben met boerenzuivelaars die net weer andere machines en andere productieprocessen hebben dan Friesland Campina, bijvoorbeeld.”

En dat gebeurt allemaal online, die scholing?

“Nou, ik zeg altijd dat de Zuivelacademie een middel is. Eén van de middelen die je hebt om mensen op te leiden. Je moet het eigenlijk ‘blended’ inzetten. Alleen met een inlog op de Zuivelacademie kom je er niet. De laatste tijd zijn we begonnen met het ontwikkelen van praktijkopdrachten. Omdat je de theorie ook moet kunnen toepassen in de praktijk. En daar heb je vaak weer een docent voor nodig of een ervaren collega die jou inwerkt en meeneemt in die praktijk. Hoe er in een bedrijf leiding wordt gegeven en hoeveel ruimte medewerkers krijgen om te leren, zijn belangrijke succesfactoren voor een lerende organisatie.”

En hoe verlopen die praktische lessen bij de zuivelacademie? Komen de mensen dan naar jullie toe?

“Het is niet zo dat we een heel lesprogramma hebben. Elk bedrijf kan zelf bepalen hoe hij daarmee om wil gaan. Als je nu kijkt naar de structuur van de Zuivelacademie, dan wordt het beheerd door de SOL en ZON, Stichting Ontwikkelingsfonds Levensmiddelindustrie én Zuivelopleidingen Nederland. Bij Zuivelopleidingen Nederland zij n drie mbo-opleiders en een particuliere opleider betrokken. Eén in het noorden, oosten en het zuiden van het land. En zij denken mee over hoe je het kan toepassen in je bedrijf. Zo zie je bijvoorbeeld dat bedrij ven de Zuivelacademie gebruiken in een BBL-traject, waarin medewerkers een MBO-diploma kunnen halen. Er is nu een nieuwe leerlijn, met een bepaalde opbouw op de Zuivelacademie. Daarin volgt een nieuwe medewerker eerst een theoretische module over voedselveiligheid. Dan krijgt hij of zij een rondleiding op het bedrijf. Vervolgens wordt er weer informatie over het bedrijf voorgeschoteld, waarna een praktijkopdracht volgt, met afsluitend een online module en bij voorbeeld een toets. Zo bouwen we dat op. Maar van oorsprong is het een kennisdatabase met blokjes informatie. Het is geen compleet lesprogramma van begin tot het eind.”

Maar je kan er wel vinden hoe je aardbeienyoghurt maakt, bijvoorbeeld?

“Zeker. Hoe maak je kaas, hoe maak je yoghurt. Dat staat er allemaal op. Plus informatie die wat dieper gaat. Wat gebeurt er met melk als je het pasteuriseert? Of hoe werkt een indamper? Vroeger, vóór mijn tijd, bestonden er handboeken met vakkennis voor de hele voedingsmiddelenindustrie. Daar is het min of meer op gestoeld en uiteraard verder doorontwikkeld.”

Met de intrede van internet is dat voor een groot gedeelte gedigitaliseerd?

“Ja, dat klopt. Het unieke is wel, dat al die bedrijven en al die opleiders met elkaar hebben samengewerkt en kennis delen. En dat we dat eigenlijk tot op de dag van vandaag nog steeds doen. Het is dus niet alleen een online omgeving. Het is veel meer een collectief waar samen met elkaar kennis wordt gedeeld. Elke partner, elk bedrijf, heeft z’n eigen leeromgeving. Daarin heeft de BBZ bij voorbeeld 381 deelnemers.”

Kan je als particulier hier ook terecht, als je weten wilt hoe je aardbeienyoghurt maakt?

“We zijn nog niet zo lang geleden overgegaan naar een andere structuur. Van ZuivelNL, die beheerde de Zuivelacademie, naar de SOL & ZON, Stichting Ontwikkelingsfonds Levensmiddelenindustrie & Zuivelopleidingen Nederland. Maar het is een interessante vraag. Tot nu toe hebben we dit soort vragen nog niet gehad. Daar zouden we eens over na moeten denken.”

Tineke Meijer

Werkt als laborante/kwaliteitsmedewerker bij Weerribben Zuivel. Ze voert controles uit op ondermeer de boter, yoghurt, kwark, melk en ijs die daar gemaakt wordt. “Ik check de producten op kwaliteit, loop rond in de fabriek en hou daarnaast een oogje op de certificaten van onze leveranciers, het papierwerk.” Wat vindt ze van de Zuivelacademie?

“Ik vind de Zuivelacademie heel handig. Ik ben al sinds 1986 aan het werk, maar had nog nooit in de zuivel gewerkt. Voor mij is het heel fijn dat ik daar m’n achtergrondinformatie vandaan kan halen. En ik ben ook nog niet klaar, ik wil nog een aantal modules volgen. Maar dat doe ik alleen als ik écht de tijd heb. Ik heb de algemene trainingen gevolgd, en die over boter, bijvoorbeeld. Maar er zijn nog meer onderwerpen die mijn interesse hebben.”

Bernard Hudepohl

Is opleidingscoördinator bij DOC Kaas. Hij zet de Zuivelacademie in voor leerlingen en operators die werkzaam zijn in de zuivelindustrie.

“Wij gebruiken de Zuivelacademie vooral als e-learning omgeving voor onze operators, want er staat heel veel kennis in. Onder de operators heb ik een kleine enquête gehouden. Zo’n 80 procent van de mensen vindt het interessant om met de Zuivelacademie te werken. Maar we zijn ook een leerbedrijf. We hebben op dit moment 23 leerlingen die de procesopleiding B doen. Die bestaat uit twee keuzedelen: een over melk en een over kaas. Voor die modules wordt verwezen naar de Zuivelacademie. De jongens moeten de vragen van die modules beantwoorden. Zo leren ze over het hoe en het wat. Ze zijn er over het algemeen wel positief over. Maar de tijd die ze erin moeten steken, dat is altijd wel een ‘dingetje’.”