De graal van de kaas

Felix Wilbrink. Voormalig culinair journalist bij de Telegraaf.

Een van mijn zwagers komt uit Noord-Holland. En hoe! Door zowel zijn moeder als zijn vader! En nu moet het ouderlijk huis worden opgeruimd. Ze werden oude ouders. Stokoude ouders, dus heel veel spullen. Twee weken geleden stond hij voor mijn neus met een bloempot. Van hout. Met onderin een dikke standring met een inkeping, een geultje zodat er water uit kan lopen. Maar het gaatje in het midden was dichtgestopt. Voor hij iets kon zeggen, kwam me een beeld voor ogen. Van Lia Koopman, die ik onderlaatst nog had gezien op de jaarlijkse kaaskeuring in Alkmaar. Haar man zat er ook, Sjaak Koopman. Er daagde nog meer. De laatste en dus de enige echte reinmelkse Edammer-makers. Er schoof een diaprojector in mijn hoofd die foto’s liet zien van een boerderij in De Weere waar de liefde voor het vak vanaf straalde. Flarden van een verhaal over de historie van de Edammerkaas.

“Is het een Edammerkaas vorm?” vroeg ik blij omdat de bloempot plotseling een geweldige vondst was geworden. Mijn zwager straalde: “Ja, dat zei mijn moeder tenminste altijd. Maar zij gebruikte het inderdaad als bloempot. Het schijnt zo’n 200 jaar oud te zijn.” Uit één stuk hout gedraaid. Duidelijk ooit wit geschilderd van binnen. Maar ook weer geschuurd of de verf is door de tand destijds verloren. Er zit een knoest in en precies daar aan de binnenkant een reparatiestukje. 15 centimeter doorsnede en precies 15 centimeter diep. Rond van binnen. Daar kan alleen een kogelvormige kaas uit komen. Uurtje laten uitlekken en draaien of een deksel er op die de ronde vorm erin perst!

Er zitten gaatjes in van de houtworm, maar die worm is inmiddels weg. Soms neem ik de houten kom op. Ik heb grote handen en de vorm past er mooi in. Het droge hout glijdt aangenaam langs mijn handpalmen. Ik weet dat ik geschiedenis aanraak. Dat vele boerinnen en boeren deze graal hebben vastgehouden. Ja, een graal, dat is het. Jullie graal, de graal van de ware kaasmakers.

Voor de zekerheid Lia even gebeld, zoon Daan heeft het bedrijf overgenomen. Vader en moeder werken er nog elke dag. De Edammer leeft gelukkig voort. Daar, en ook hier, bij mij , op het bureau. Een bloempot, zij n ze nou helemaal gek geworden! Ik bewaar er mooi gedachten in, en smaken, van echte kaas